Bağırsak tembelliği, bağırsakların çalışması gereken hızda çalışmaması sonucu dışkılama işleminin zorlaşması veya gerçekleştirilememesidir. Kabızlık olarak da isimlendirilmektedir. Bu durum, çoğunlukla haftada üç defadan az dışkılama, dışkıda sertleşme, karın şişkinliği ve ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bağırsakların yeterince hareket etmemesi, sindirimin yavaşlamasına ve toksinlerin vücutta birikmesine yol açabilir. Kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, çünkü bağırsak tembelliği, günlük aktiviteleri zorlaştırabilir ve kişiyi sürekli bir rahatsızlık hissine sokabilir.
Bağırsak tembelliği oluşumunun birden fazla nedeni vardır. Bunlar yaşam tarzı, beslenme biçimi ve psikolojik etkenler olabilir. Kabızlığa yol açabilecek durumlar:
Lif açısından zengin besinlerin(sebze, meyve gibi) eksikliği, bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına yol açabilir. Lifli besinler, dışkının yumuşamasını sağlayarak sindirimi kolaylaştırır.
Vücutta yeterli miktarda su bulunmaması, dışkının sertleşmesine ve bağırsakların hareketlerinin güçleşmesine yol açar.
Düzenli fiziksel aktivite yapmamak, bağırsakların daha yavaş çalışmasına neden olabilir.
Psikolojik durumlar, sindirim sistemini etkileyebilir. Stres, bağırsak tembelliğine yol açabilen bir faktördür.
Bazı ilaçlar, özellikle ağrı kesiciler, antidepresanlar ve antiasitler, bağırsak hareketlerini etkileyebilmektedir.
Hamilelik, menopoz ya da tiroid problemleri gibi hormonel değişiklikler de kabızlığa neden olabilir.
Irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve divertikülit(bağırsak iltihabı) gibi birtakım sindirim sistemi problemleri, bağırsak tembelliğini tetikleyebilir.
Bağırsak tembelliğinin genel olarak tek bir nedeni yoktur. Birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle oluşan bu rahatsızlık kişiye özel bir tedavi planıyla çözümlenebilir.
Bağırsak tembelliği belirtileri kişiden kişiye değişse de yaygın olarak aşağıdaki belirtiler görülür:
Bağırsak hareketlerinin azalması nedeniyle dışkılama sıklığının düşmesi.
Tuvalette uzun süre vakit geçirme ve dışkının kolay çıkmaması.
Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması nedeniyle dışkının sertleşmesi.
Sindirim yavaşlaması sonucu bağırsaklarda gaz birikmesi.
Tuvalete çıkmanın ardından bağırsakların hala boşalmamış olma hissi.
Bağırsakların düzensiz çalışmasına bağlı olarak karında rahatsızlık hissi.
Sindirim sisteminin düzensiz olması nedeniyle enerji düşüklüğü ve iştah kaybı.
Bu belirtilerin uzun süre devam etmesi durumunda mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
Bağırsak tembelliğini gidermek için beslenme, yaşam tarzı ve alışkanlıklar gibi birçok faktöre dikkat etmek gerekir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, bağırsak sağlığının yalnızca sindirim sistemiyle değil, aynı zamanda psikolojiyle de bağlantılı olduğunu göstermiştir. Stres, kaygı ve duygu durum bozukluklarının bağırsak hareketlerini etkileyebileceği tespit edilmiştir. Bu nedenle, bağırsak sağlığına özen göstermek hem fiziksel hem de zihinsel iyi oluş açısından büyük önem taşır. İşte bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olabilecek bazı öneriler:
Bağırsak tembelliği olanlar, tam tahıllar, sebzeler, meyveler, baklagiller ve kuruyemişler gibi lif açısından zengin beslenmelidir. Bu beslenme biçimi bağırsak hareketlerini destekler ve dışkıyı yumuşatarak atımını kolaylaştırır.
Gün içinde yeterli miktarda su tüketmek, dışkının sertleşmesini önleyerek bağırsak hareketlerini destekler.
Hareketsiz yaşam tarzı bağırsak tembelliğini artırabilir. Günlük yürüyüş, yoga ve diğer egzersiz formları sindirimi hızlandırabilir.
Günlük olarak belli bir rutinde tuvalete çıkmaya çalışmak, bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olabilir. Tuvalet ihtiyacı olduğunda ertelememek de önemlidir.
Yoğurt, kefir, turşu gibi fermente gıdalar faydalı bakteriler sayesinde bağırsak florasını destekleyerek sindirim sistemini destekleyebilir.
Rezene, nane, sinameki gibi bitki çayları bağırsak hareketlerini destekleyebilir. Ancak bazı çayların müshil etkisi olabilir ve dikkatli kullanılmalıdır.
Stres, bağırsak sağlığını doğrudan etkileyebilir. Nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri bağırsak sağlığını destekleyebilir.
Bağırsak tembelliği uzun süredir devam ediyorsa ve bu yöntemlere rağmen düzelmiyorsa, altta yatan başka bir sıkıntı olabileceğinden dolayı bir uzmana danışmak kritiktir.
Bağırsak tembelliği için gastroenteroloji veya dahiliye (iç hastalıkları) uzmanına başvurabilirsiniz.
Evet, stres, kaygı ve diğer psikolojik problemler bağırsak hareketlerini etkileyebilir. Beyin ve bağırsak arasındaki bağlantı hakkında yapılan araştırmalar gitgide artmaktadır.
Yaşam tarzı değişiklikleri ve sağlıklı beslenme ile bağırsak tembelliğinin zaman içinde düzelme ihtimali vardır. Ancak uzun süre devam ediyorsa ya da sık sık tekrar ediyorsa, bir doktora danışmakta fayda vardır.
Lifli gıdalar tüketmek, olabildiğince bol su içmek, düzenli egzersiz yapmak ve probiyotik gıdalar tüketmek bağırsak hareketlerine destek olabilir.