Boyunda yer alan ve metabolizma hızının ayarlanması başta olmak üzere pek çok işleve sahip tiroid bezinin sağlıklı çalışması önemlidir. Vücudun günlük fonksiyonlarını düzenli bir şekilde yerine getirebilmesine katkı sunan tiroid hormonları, T3 ve T4 adı verilen bu bezden salgılanır. Tiroid bezi çeşitli nedenlerle yetersiz veya fazla çalışabilir. Buna bağlı olarak T3 ve T4 hormonlarının düzeyleri normal aralıkların dışına çıkabilir. Tiroid hastalıklarına yönelik gerçekleştirilen incelemelerde bu hormonların kandaki düzeyleri değerlendirilir. Peki, tiroid bezi hastalıklarında kullanılan testler nelerdir? İşte o yöntemler…
Kan Testleri: Bu testte genel olarak serbest T3, serbest T4 ve TSH hormonlarının kan düzeyleri analiz edilir. Tiroid bezinin içeriği hakkında en sağlıklı bilgiyi Tiroid Stimulating Hormone (TSH) ölçümü verir. TSH testi, bir tiroid hastalığı olan kişilere kontrol veya tarama amaçlı uygulanabilir. Tiroid bezlerini uyaran bir hormon olan TSH, beyinde hipofiz olarak bilinen bir bölgeden kana salınır. Tiroid fonksiyonlarının sistemli bir şekilde devam etmesi için kandaki TSH düzeyinin normal sınırlar içerisinde olması gerekir. TSH testi ile TSH hormonun kandaki derecesi analiz edilir. Tiroid bezlerinin ne kadar çalıştığını gösteren bir tetkik olan TSH ölçümünün normalden düşük olması tiroid bezinin aşırı çalıştığını gösterir. TSH seviyesinin normalden yüksek çıkması ise tiroid bezinin yetersiz çalıştığını ifade eder. TSH düzeyi yetiştin sağlıklı bireylerde 0,4-4,00 mIU/L aralığında olması gerekir. Benzer şekilde T3 ve T4 hormonlarının standart değerlerinin altında veya üstünde olması da tiroid bezinin sağlıklı çalışmadığı anlamına gelir. Ayrıca anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikorlarının yüksek olması tiroid hastalığının otoimmün (bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması) bir rahatsızlık olduğuna işaret eder.
Tiroid Ultrasonu: Tiroid bezinin ve varsa nodül büyüklüğünü tiroid ultrasonu aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu uygulamada ilaç tedavisiyle tiroid bezinin küçülüp küçülmediğinin anlaşılmasına yardımcı olur. Doppler ultrason ile nodül kan akımı incelenir. Nodüllerin iyi veya kötü huylu olup olmadığı hususunda bilgi edinilir.
Tiroid Sintigrafisi: Bu yöntemde tiroid bezinin filmi çekilir. İşlem öncesinde hastaya damardan ilaç verilir. Nodülü olan ve TSH’sı düşük hastalara önerilen sintigrafi ile nodülün sıcak veya soğuk olduğuna bakılır.
Tiroid İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Tiroid bezinde belirlenen nodüllerde kanser olup olmadığını saptamak için gerçekleştirilir. Nodül bulgusu olan her hasta için planlanır. Biyopsi sonucu doğrultusunda bireye uygun tedavi seçenekleri sunulur. Mutlaka yapılması gereken bir tetkik çerçevesinde uzman tarafından ilaç tedavisi veya ameliyat kararı verilebilir.
Radyoaktif İyot Uptake Testi: Vücuda radyoaktif olarak işaretlenmiş iyot verilir. İyot moleküllerinin vücuttaki seyri takip edilir. Radyoaktif iyot alımı dikkate alınarak, bezin sağlıklı bir şekilde çalışıp çalışmadığına karar verilir. Bu yöntem sayesinde hastada hipotirodi veya hipertiroidi tablosunun bulunup bulunmadığı değerlendirilir.