Bağırsaklarımızın sağlık durumu, kolesterol düzeyimizden ruh sağlığımıza kadar pek çok durumla yakından ilişki halinde... Bağırsakların insan vücudunda üstlendiği rol hakkında bilgiler arttıkça bu konuya olan ilgi de o oranda artıyor. Küresel probiyotik pazarı 2021 yılı itibariyle 60 milyar dolarlık bir hacme ulaştı. Yapılan öngörüler 2030 yılına kadar bu pazarın her yıl yüzde 7 oranında büyüyeceği yönünde. Peki bağırsaklarımızın sağlık durumu neden bu kadar önemli ve bağırsak sağlığımızı iyileştirmek adına neler yapabiliriz? Özel Ortadoğu Hastanesi sizler için anlattı.
Bağırsak karmaşık yapılı bir organdır. Bu nedenle sağlıklı bir bağırsağı tanımlamak diğer organlardan daha zor olabilir. Çünkü tek bir ölçüt, bağırsak sağlığını anlamakta yeterli değildir. Bağırsaklarımız vücutta üstlendiği işlev gereği çok sayıda mikrop barındırmaktadır. Oxford Üniversitesinde bağırsak ve beyin arasındaki ilişki üzerine çalışma yürüten Dr. Katerina Johnson sağlıklı bir bağırsağın daha çeşitli bir mikrop topluluğunu içerme eğiliminde olduğunu ileri sürüyor. Dr. Johnson’ın yayınladığı çalışmalarda mikrobiyomların çok çeşitli olduğunun ve her birinin kendine özgü bazı özellikler gösterdiğinin altı çiziliyor. Binlerce farklı mikrobiyom türünün varlığından söz edilmekte. Üstelik bunların bir çoğunun işlevi bilim dünyası tarafından halen daha bilinmiyor.
Yapılan çalışmalar bağırsaklarımızın, vücudun geri kalan tüm organları etkileyebileceğini gözler önüne seriyor. Özellikle beynimiz ile bağırsaklar arasında güçlü bir iletişim sistemi var. Bağırsak mikrobiyomu olmadığı takdirde beyin gelişimi anormal bir hal alıyor. Bu özelliğinden ötürü ikinci beyin olarak da adlandırılan bağırsaklar, bakteriler ve nöronlar ile davranışlarımızı etkileyebiliyor.
Beynimizde ve merkezi sinir sistemimizde yer alan nöron hücreleri vücudumuzun nasıl davranması gerektiğini söylemekle görevlidir. Bağırsaklar serotonin üretiminde de önemli rol oynar. Bu da dolaylı olarak ruhsal durumumuzu da etkiler.
Bağırsak mikrobiyomundaki dengesizlikler kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıkları da dahil olmak üzere çok sayıda kronik sağlık sorunu ile ilişkili. Bağışıklık hücrelerimizin yüzde yetmişi bağırsaklarımızda yaşıyor. Bu da bağışıklık sistemi üzerinde bağırsakların önemini gözler önüne seriyor. Buradan yola çıkarak bağırsak sağlığı iyi olan bireylerin daha dirençli bir bağışıklık sistemine sahip olduğu çıkarımında bulunmak mümkün.
Bağırsak mikrobiyomunun daha çeşitli bir hal alması için uluslararası uzmanlar yetişkin insanların her hafta en az 30 farklı bitki yemelerini öneriyorlar. Bu yalnızca meyve ve sebze tüketmek anlamına gelmiyor. Baharatlar, tohumlar ve kuruyemişler de bu listeye dahil. Hatta yemeklerinize yapacağınız küçük eklemelerle bu hedefe kolayca ulaşabilirsiniz.
Kahvaltınızda pişmiş kinoa ve karışık meyvelere yer verebilirsiniz. Lifli gıdaları beslenme rutininize dahil edebilirsiniz. Yetişkin insanların gün içerisinde otuz gram lif tüketmesi de uzmanların önerileri arasında. Lifli gıdalarla beslenmek sindiriminize yardımcı olurken, uzun süreli tokluk hissi vererek kilo kontrolünüzü kolaylaştırır. Kabızlık şikayetini önler. Beyaz ekmek tüketimini sınırlandırıp bunu yerine kepekli ve tahıllı ekmekler tercih edebilirsiniz.
Fasulye, nohut, mercimek ve soyulmamış patates gibi yiyecekler de önemli lif kaynakları. Unutmamak gerekir ki probiyotik gıdalar tüketmek bağırsaklarda yararlı bakterilerin büyümesini teşvik eder. Muz, yeşil soğan, yulaf, nektarin, lahana, sarımsak, greyfurt ve yaban mersini gibi gıdalar probiyotik gıdalara örnek olarak gösterilebilir.
Aşırı miktarda işlenmiş gıdalar tüketmek bağırsak sağlığımız için olumsuz etkiler yapar. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri de bağırsaklarımız için dost değildir. İyi bakterileri baskılayan bu tür gıdalar, kötü bakterilerin artmasına neden olan bileşenler barındırıyor. Tükettiğimiz besinler kadar yaşantımızdaki stres faktörleri de bağırsak sağlığımızı etkileyebiliyor. Reflü ve ülsere dair riskleri de arttırıyor.
Uzmanlar probiyotiklerin doğru kullanıldığı sürece işe yarayacağı görüşünde. Doğru durumlarda doğru probiyotik türünü kullanmak faydalı olabilir. Ancak marketlerde satılan probiyotiklerin bağırsak sağlığınızı iyileştireceğine dair kesin bir kanıt yok. Her gün probiyotik kullanmanıza da gerek yok. Çeşitli sağlık kuruluşlarında bağırsak sağlığına ilişkin testler uygulanıyor. Bu testler iddia ettiği kadar şey vaat etmese bile bağırsak mikrobiyomlarınızın çeşitliliği hakkında önemli veriler sağlayabiliyor.
Bağırsak sağlığı ve hastalıkları hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayabilirsiniz.