Çocuk gelişiminin anne karnından ergenlik döneminin sonuna kadar belirli aralıklarla izlenmesi gerekir. Büyüme çocuğun fiziki özelliklerindeki artışı tanımlarken gelişme ise mental, motor ve psikolojik olgunlaşmasını anlatır. Büyüme hızı değişik yaş dönemlerinde farklı olabilir.
Büyüme anne karnında yumurtanın döllenmesi ile birlikte başlayan ve erişkinliğe kadar devam eden önemli bir süreçtir. Fiziksel olarak büyüme çocuklar olgunlaştıkça yaşanan boy ve kilo artışları, büyüme sürecinin içerisinde değerlendirilir. Çocukluk boyunca eşit bir hızda devam etmeyen büyüme süreci bebeklik döneminde ve ergenlikte hızlı bir ivme gösterir. Diğer dönemlerde ise oldukça yavaş şekilde seyreder.
Büyüme, çocuğun fiziki (biyolojik-anatomik) özelliklerindeki değişimi, artışı tanımlar. Anne karnından ergenliğe kadar çocuğun fiziki gelişimini takip etmek mümkündür. Bu kapsamda;
Çocuğun ölçüleri standart büyüme eğrilerine işaretlenip, o yaş ve cinsiyetteki diğer çocuklarla kıyaslanmaktadır. Çocuğun değerlerinin standart büyüme eğrilerinin altında veya üstünde olması, gelişim eğrisinde yaşanan duraksamalar uyarıcı verilerdir. Bu tür durumlarda beslenme bozukluğu, hormonal bozukluklar, genetik problemler, çölyak hastalığı (sindirim problemi) veya kronik enfeksiyon açısında mutlaka inceleme yapılması gerekir. Doktor gerekli görürse kemik yaşı ölçümü de yapabilir.
Gelişme, çocuğun mental, motor ve psikolojik olgunlaşması noktasında yaşadığı değişimlerdir. Çocuğun yaşı ilerledikçe belirli yetileri kazanması gerekir. Gerek çocuğa gerekse aileye yöneltilen sorularla çocuğun nöromotor ve psikososyal gelişimi kapsamında sosyal, dil, ince ve kaba motor becerileri değerlendirilir. Bu kapsamda özbakım, bilişsel gelişim, dil gelişimi, motor gelişim ve sosyal-duygusal gelişim yetileri önemlidir.
Okul öncesi çocuklarda kendi başına yemek yeme, kıyafetlerini giyinebilme, tuvalet ihtiyacını kendi kendine karşılayabilme, hijyen kurallarını bilme, anlaşılabilir konuşma, diğer çocuklarla oynayabilme yeteneği aranır.
Bir çocuğun anne karnından itibaren, ergenlik döneminin ve gelişim sürecinin sonuna kadar belirli periyotlarla takip edilmesi gerekir. Bu takibin amacı çocuğun sağlığının korunması, desteklenmesi, hastalıkların önlenmesi veya erkenden tedavi edilmesidir.
Her kontrolde çocuğa dair sistemik bir muayene yapılır. Çocuğun boyu, kilosu ve eğer çocuk iki yaşından küçükse baş çevresine dair ölçümler yapılır. Diş sorunları, işitme ve görme problemleri araştırılır. Tüm bunların yanı sıra çocuğun davranış özellikleri ve sorunları da incelenir.
Unutmamak gerekir ki çocuklar yetişkin insanların küçük bir kopyası değildir. Çocuklar yetişkinlerin aksine sürekli olarak büyüyüp gelişmektedir. Bu süreç, bebek henüz anne karnındayken başlar. Kadın Doğum Uzmanı tarafından çocuğun büyüme ve gelişimi takip edilmeye başlanır. Çocuk doğduktan sonra ergenlik döneminin sonuna kadar çocuk doktorları tarafından bu süreç takip edilir.
Büyüme kavramı, çocuğun fiziksel özelliklerindeki artış ile ifade edilir.
Gelişme ise motor, mental ve psikolojik olarak olgunlaşma aşamalarını da kapsar.
Çocukluğun farklı yaş gruplarında büyüme hızları da birbirinden farklıdır. Aynı şekilde gelime sürecinde de her yaş grubu için başka değişkenlikler beklenir.
Çocuk doktorunun muayenesi ve gerçekleştirdiği ölçümler, çocuğun beslenme alışkanlıkları hakkında bir fikir edinmesini sağlar. Buna ek olarak çocuğun büyüme sürecinde önemli rol oynayan beslenme düzeni sorgulanır, aile bu konuda bilgilendirilir.
Çocuklar doğumdan hemen sonra tartılır. Boyları ve baş çevreleri ölçülür. Söz konusu bu ölçümler çocuk bir aylıkken, iki aylıkken ve 4 aylıkken de tekrarlanır. Sonrasında 6. ay, 9.ay, 12. ay, 15.ay 18.ayda da ölçümler yapılır. Sonrasında da 2 ve iki buçuk yaşlarında da ölçülmesi gerekir. Çocuğun üç yaşını doldurmasının ardından özel bir sorun olmadıkça baş büyümesi ve baş çevresi ile ilgili bir ölçüm yapılması gerekmez.
Ölçüm sırasında tutulan takip kartında çocuğun yaşına, boyuna, vücudun toplam ağırlığına ve baş çevresi ölçümüne de yer verilir. Ayakta duramayacak kadar küçük olan çocuklarda ölçüm, sırt üstü uzanırken yapılır.
Normal olarak kabul edilen bir yenidoğanın ortalama boyunun 50 cm olması, ağırlığının ise 3200 gram olması beklenir. Yine normal standartlara göre baş çevresinin de 35 cm civarında olması beklenir.
Yeni doğan bir bebeğin ilk birkaç gün içerisinde doğumdaki ağırlığının yüzde beş ila sekizini kaybetmesi olağandır. İkinci hafta itibariyle bebek, kaybettiği bu ağırlığı yeniden kazanır. Bu sürenin ardından ilk iki aya kadar günde ortalama 15 gram ağırlık kazanırlar. Sonrasında ise günde beş yüz gram civarında ağırlık kazanırlar. Genellikle beşinci ayda bebek doğum sırasındaki ağırlığının iki katına ulaşır. Birinci yaşını doldurduğu sırada ise bu ağırlığın üç katına ulaşmış olması beklenir.
Yeni doğan bebekler için en hızlı büyüme evresi ilk bir yıldır. Bu süreçte normal bir çocuğun boyu ortalama 25 cm kadar uzar. Doğum ağırlığının üç katına ulaşır. Bir yaş itibariyle bebeğin boy uzaması belli oranda yavaşlamaya başlar. 1-2 yaş arasında ortalama olarak 12 cm’lik bir uzama gerçekleşir. Daha sonrasında da ergenlik çağına kadar yıllık ortalama 6 cm’lik bir uzama gözlenir.
Çocuğun kafasının en geniş alanı etrafında yapılan ölçümlere baş çevresi adı verilir. Kulakların üzeri ve başın arkasındaki en çıkıntılı bölüm kıstas alınır. Bu ölçüm doktorlar tarafından önemsenir çünkü kafanın büyüklüğü, bebeğin beyninin büyüklüğü hakkında ipucu verir. Baş çevresi, çocukların üç yaşını doldurduğu güne kadar rutin olarak ölçülmeye devam eder.
Doğum sırasında çocuğun beyni, yetişkin olacağı dönemdekinin yüzde 25’i boyutundadır. Baş çevresi ortalama 35 cm civarındadır. Çocuk bir yaşına geldiğinde beyin, yetişkinlik dönemindeki beynin yüzde 75’i düzeyine gelir. Üç yaşında yüzde seksen, yedi yaşında ise yüzde doksan seviyelerine ulaşır.
Birçok ebeveyn, çocukları ilk yılın ardından aynı hızla büyümeye devam etmediğinde endişeye kapılırlar. Ancak unutmamak gerekir ki hiçbir çocuk, bebeklik dönemindeki kadar hızlı büyümeye devam edemez. Okul öncesinde ve okul yıllarında çocukların gösterdiği boy ve kilo artışı sabit şekilde devam eder.
Hiçbir çocuk mükemmel şekilde büyüme gösteremez. Haftalar ve aylar ilerledikçe daha yavaş büyüme göstermeye başlar. Çocuklar yılın diğer mevsimlerine kıyasla ilkbahar aylarında daha hızlı büyüme eğilimi gösterirler.
Çocuklar erken ergenlik aşamasında gerçekleşecek büyüme atağına kadar, her yıl benzer oranlarda büyüme gösterirler. Büyüme atağı ergenlik döneminde başlar. Bu yaş aralığı kız çocuklarında 8-13 yaşları iken erkeklerde 10-15 aralığıdır. Ergenlik yaklaşık olarak iki ila beş yıl kadar devam eder. Bu büyük büyüme hamlesi, koltuk altında ve kasık bölgesinde kılların çıkmasını, cinsel organların büyümesi ve gelişmesini de kapsar.
Kızlar 15 için genellikle 15 yaşında, erkeklerin 16-17 yaşında ergenlik dönemi ve bu dönemdeki büyüme hamlesi tamamlanmış olur.
Ebeveynler çocuklarının yeterince büyüyebilmeleri için bazı kritik uygulamalar yapabilirler. Bunları tek tek incelememiz gerekirse:
İdeal uyku düzen çocuğun yaşına ve bireysel özelliklerine göre değişmektedir. Fakat genellikle çocuklar her gece ortalama 10-12 saatlik bir uykuya gereksinim duyar. Uyku, çocuğun sağlıklı büyüyebilmesi için en gerekli olan etmenlerden biridir.
Çocuğun temel vitamin ve minerallere sahip dengeli bir beslenme rutini edinmesi gerekir. Çocukların tam büyüme potansiyeline ulaşabilmesi için yeterli ve dengeli beslenmenin önemi büyüktür.
Obezite hastalığı birçok çocukta gözlenen önemli bir problemdir. Bu yüzden aileler çocukların düzenli şekilde egzersiz yapmasını teşvik etmelidir. Bisiklet sürme, yürüyüş yapma, paten, sportif aktiviteler v.s hem çocuğun eğlenmesini hem de sağlık ve zindeliğini arttırmasını sağlar.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Adres
Ziyapaşa Mah. 67055 Sokak No: 1 Seyhan / ADANA
Poliklinik Saatleri
Hafta İçi: 09:00 - 17:30
Güçlü hekim kadrosu ve üst düzey teknoloji ile donatılmış Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde sağlığınıza kavuşup yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Sağlıklı yarınlar için Özel Adana Ortadoğu Hastanesi!
içeriği görüntüleNot: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz
