Şeker hastalığı (diyabet), kanda şeker (glukoz) seviyesinin normalin üzerinde çıkması durumudur. Şeker hastalığı olan hastalarda idrarda da şekere rastlanır. Dünya genelinde en sık görülen hastalıklardan biridir. Her 11 yetişkinden birinde diyabet hastalığı vardır ve her 6 saniyede 1 kişi diyabet hastalığı kaynaklı rahatsızlıklar sonucu yaşamını yitirmektedir.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?
“Şeker hastalığı” olarak bilinen Diabetes Mellitus (Yunanca, şekerli idrar), kandaki şeker seviyesinin normalin üzerine çıkması ve normalde şeker içermemesi gereken idrarda şekere rastlanmasına denir. Sağlıklı kişide açlık kan şekeri 70-100 mg/dl aralığında olur. Kandaki şeker seviyesinin bu aralığın üzerine çıkması, diyabete işaret eder. Hastalığın nedeni insülin hormonu üretiminin yetersiz olması veya vücut dokularının insüline karşı duyarsız hale gelmesidir. Farklı çeşitleri olan diyabetin en yaygın görüleni genelde 40 yaş üzeri kişilerde ortaya çıkan Tip-2 diyabettir.
Diyabet, ölümcül birçok hastalığın oluşumunda birinci sırada rol alan bir hastalık türüdür. Uluslararası Diyabet Federasyonu'nun verilere göre, her 11 yetişkinden 1’inde diyabet hastalığı bulunuyor ve her 6 saniyede 1 kişi diyabetten kaynaklı rahatsızlıklar nedeniyle hayatını kaybediyor.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?
Diyabet hastalığının en önemli belirtileri normalden fazla yemek yeme ve doymama hissi, ağızda kuruluk ve fazla su içme isteği, sık sık idrara çıkma şeklinde sıralanabilir. Ayrıca halsizlik ve yorgunluk, istemsiz kilo kaybı, ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanma, cilt kuruluğu ve kaşıntı, bulanık görme, yaraların geç iyileşmesi gibi belirtileri de vardır.
Çocuklarda Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda görülen diyabetin yüzde 97’si Tip 1 diyabettir. Büyük oranda genetikseldir. Viral enfeksiyonlar, beslenme, stres ve toksin gibi nedenlerle ortaya çıkar.
Viral enfeksiyonlar bağışıklık sistemini bozup, beta hücrelerini etkiler. Tip 1 diyabet hastalığı özellikle Kabakulak ve kızamıkçık gibi salgınlarda ortaya çıkar.
Anne sütünü uzun süre kullanan çocuklarda diyabet riski inek sütünü erken kullanan çocuklara göre daha azdır. İnek sütü ne kadar erken tüketilmeye başlanırsa risk de o kadar artar. İnek sütünün erken tüketimi diyabeti tetikleyici bir faktördür.
Diyabet hastalarının büyük bir kısmında adacık hücrelerine karşı antikor bulunur. Bu da vücudun pankreasa savaş başlattığını gösterir. Yani vücut pankreas dokusunu düşman olarak görerek vücuttan atmaya çalışır.
Çocuklardaki şeker hastalığı belirtileri ise;
- Sık tuvalete çıkma,
- Çok su içme,
- Aşırı yemek yeme
- Kilo kaybı
- Gece yatağı ıslatma
- Yorgunluktur.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedenleri Nelerdir?
Diyabet hastalığına genetik ve çevresel faktörler neden olur. Tip-1 diyabete genelde genetik faktörler ile kan şekerinin düzenlenmesinde görevli olan insülin hormonunu üreten pankreasa zarar veren virüsler sebep olur. Daha yaygın olarak görülen tür olan Tip-2 diyabete ise genetik faktörlerin yanı sıra obezite, hareketsiz yaşam tarzı, stres, ilerleyen yaş neden olabilir.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Çeşitleri Nelerdir?
Diyabet hastalığının Tip 1 Diyabet, Tip 2 Diyabet, Latent Autoimmune Diabetes İn Adults (LADA), Maturity Onset Diabetes (MODY) ve Gestasyonel Diyabet olmak üzere beş çeşidi bulunur. Ancak en sık rastlanan türleri Tip 1 ve Tip 2’dir.
Tip 1 Diyabet
Tip 1 Diyabet, insüline bağlı diyabettir. İnsülin hormununun eksikliğiyle ortaya çıkar. Genelde çocukluk döneminde ortaya çıkan Tip 1 Diyabet, vücutta insülin üreten pankreasın görevini yerine getirememesi sonucu görülür. Bu nedenle dışarıdan insülin alınması gerekir.
Tip 1 Diyabet Belirtileri Nelerdir?
- Bulantı-kusma
- Karın ağrısı
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Dalgınlık
- Nefeste aseton kokusu
- Derin solunum
- Ağız kuruluğu
- Çok su içme
- Sık idrara çıkma (Özellikle geceleri)
- Ciltte kuruluk
Tip 2 Diyabet
Tip 2 Diyabet durumunda pankreas yeteri kadar insülin salgılar ancak hücreler bu insülini kullanamaz. Yani hücreler salgılanan insüline karşı duyarsızlaşır. Hastalık ilerledikçe insülin salgılanması da yetersiz kalır. Tip 2 diyabetin belirtileri uzun yıllar görülmeyebilir.
- Kilo kaybı
- Görme bozuklukları
- Ciltteki yaraların geç iyileşmesi
- Kaşıntı
- Nefeste aseton kukusu,
- Dilde kuruluk
- Uyku hali
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma-karıncalanma görülmesi
- Sık enfeksiyon görülmesi (Özellikle idrar yolu enfeksiyonu)
- Kadınlarda vajinal akıntı, kaşınma gibi durumlar.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Tanısı Nasıl Konulur?
Diyabet tanısında açlık kan şekeri ölçümü ve şeker yükleme testi olarak bilinen Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) kullanılır. Sağlıklı kişide açlık kan şekeri 70-100 mg/dl aralığında olmalıdır. Açlık kan şekerinin 126 mg/dl'nin üzerinde çıkması, diyabet tanısının konulmasına yeterli olur. Açlık kan şekerinin 100-126 mg/dl arasında olması halinde kişiye OGTT yapılarak tokluk kan şekerine bakılır. Yemekten 2 saat sonra kan şekerinin ölçülmesi sonucu kan şekeri seviyesinin 200 mg/dl'nin üzerinde çıkması diyabet hastalığının; 140-199 mg/dl aralığında olması ise “gizli şeker” denilen pre-diyabetin göstergesidir. Ayrıca son 3 aylık kan şekerini yansıtan HbA1C testinin %7'den yüksek olması da diyabete işaret eder.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Tedavi Yöntemleri
Diyabet tedavi yöntemleri, türüne göre değişir. Tip-1 diyabette insülin tedavisi ve tıbbi beslenme uygulanır. Hastanın diyeti, hekimin önerdiği insülin dozu ve zamanına göre diyetisyen tarafından planlanır. Besinlerin karbonhidrat miktarına göre insülin dozunun ayarlandığı karbonhidrat sayımı uygulaması sayesinde hastanın hayatı kolaylaşır.
Tip-2 diyabette ise beslenme düzeninin yanında insülin hormonunun salınımını artırmaya yönelik oral antidiyabetik ilaçlar kullanılır.
Diyabet hastalığında önerilen tedavi ve beslenmeye uyulmadığı takdirde kan şekeri yüksek düzeylerde seyreder ve bu da nöropati (sinir harabiyeti), nefropati (böbreklerde hasar oluşumu) ve retinopati (göz retinasında hasar oluşumu) gibi pek çok sağlık sorununa neden olabilir.
