Yeme bozuklukları nelerdir? Neden meydana gelirler? Yeme bozukluğu tedavisinde hangi yöntemler kullanılır? Özel Ortadoğu Hastanesi yeme bozukluklarına dair merak edilenleri sizler için anlattı.
Yeme bozuklukları; genellikle ergenlik döneminde, yemek yeme ve beden algısı ile ilgili oluşan korkular sonrası ortaya çıkar. Bazen birey kendini aç bırakır, bazen ise yediklerini çıkarır. Bulumia, anoreksia, ortoreksiya, pika, ruminasyon bozukluğu, yemekten kaçınma, tıkınırcasına yemek yeme ve sınırlı besin alma gibi türleri vardır. Yemek yeme bozukluğunun düzeltilmesi ise bu türlerden hangisinin görüldüğüne göre değişir.
Yeme bozuklukları psikolojik, biyolojik ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişmektedir. Bulumia nervozada beden algısı, kendi ile ilgili olan olumsuz düşünceler, sık sık yapılan diyetler ve erken çocukluktaki kilolu olma etkili iken, anoreksiya nervozda ise genetik duyarlılık, dirençli olma hali, mükemmeliyetçilik, modern toplumun dayattığı zayıflığın başarı ve güzellikle eşlenmesi gibi etkenler söz konusudur.
Bireyin tıkınırcasına yeme (binge eating) ve aşırı yemek yeme isteği, yemek yerken kontrolü kaybetmesi, kendini durduramaması nedeniyle daha sonra bağırsakları ve mideyi boşatma girişiminde bulunmasıdır. Bunun için birey kendini kusturmaya çalışır. Birey tıkınırcasına yemek yedikten sonra diyet ürünleri kullanıp, kendini aç bırakabilir.
Devamlı yemek yemeyi düşünme, yemek yerken kontrolü kaybetme, diyet ürünleri kullanma, toplum içerisinde yemek yememe, yemek sonrası yediklerini çıkarmak için sık sık banyo veya tuvalete gitme, derideki şişme ve yaralardır. Kişi kendinden memnun değildir. Bulumia sonrası kişilik bozuklukları, kaygı ve depresyon gibi olumsuz duygular, intihar düşüncesi ve davranışları da ortaya çıkabilmektedir.
Kilo almaktan korkma, zayıf olma isteğinden kaynaklanır. Genellikle ergenlikte, kızlarda 12-13 yaşında adet görme ile birlikte başlar, bazı durumlarda ergenliğin ilerleyen zamanlarında da görülebilir.
Yerinde duramama, yorgunluk, uyuyamama, deride renk değişimi, adet görememe, baygınlık hissi, saç dökülmesi, ağız ve diş sorunları, kabızlık ve ishal gibi belirtileri vardır ve genelde erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülür.
Kişi, öğün atlar, yemek yemeyi reddeder, yemek yedikten sonra kendini kusturur, toplum içinde yemek yemez. Kişinin yemek yememe isteğine depresyon, kaygı, kişilik bozuklukları, kendine zarar verme ve intihar düşünceleri de eşlik eder.
Doğru ve sağlıklı beslenme takıntısı olarak adlandırılan bir yeme bozukluğudur. Ortoreksiya, kilo verme isteğinden ziyade sağlıklı beslenme takıntısıdır. Bu takıntı nedeniyle bazı besin gruplarından (şeker, glüten, tuz, et, süt ürünleri vb.) uzak durulur. Uzun vadede vitamin ve mineral eksikliklerine, kadınlarda hormonal dengelerin bozulması sonucu adet kesilmesine sebep olabilmektedir.
Belirtiler, sağlıklı beslenmeyi takıntı haline getirme, bir takım yiyeceklerden sağlık nedeniyle korkma, dışarıda yemek yemekten çekinme şeklinde seyreder.
Kül, taş, kil, kum, dışkı, saç ve yapıştırıcı gibi besin değeri olmayan ve yiyilmeyecek şeyleri yeme durumudur. Özellikle hamilelikte aşerme olarak görülebilir. Genellikle demir eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Yeme bozukluğu tedavileri bozukluğun türü ve belirtisine göre değişir ve kişiye göre plan hazırlanır. Tedavide öncelikli amaç yemek yeme örüntüsünü düzene koymaktır. Kişinin beden algısı ve kilo alımı davranışı araştırılır, duygu-düşünce ve davranış arasındaki bağ kurulur. Daha sonra kişinin bedenine yönelik olumlu bir imaj oluşturmak hedeflenir. Bu esnada Bilişsel Davranışçı Terapi tercih edilir. Tedavinin başarısı ve işlevselliği için aile ile birlikte hareket etmekte yarar vardır. Duygusal belirtileri hafifletmek için medikal tedaviler de uygulanmaktadır.
Herhangi bir sindirim sistemi hastalığı veya bir başka sağlık problemi olmaksızın tüketilen besinlerin geri çıkarılması bir çeşit yeme bozukluğudur. Bu durum en az bir ay süreyle devam ediyor ve tekrar ediyorsa bu konuda geç kalınmadan bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Eğer kişi yemek yemeye karşı ilgisiz kalıyor, yemeklere duygusal anlamlar yüklüyor veya yemek yemeyi tümden reddediyorsa bu durum kaçıngan, kısıtlı beslenme bozukluğu olarak değerlendirilir. Bu bozukluğu yaşayan kişiler ihtiyaç duydukları enerjiyi karşılamakta güçlük çekerler ve çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşırlar.
Aynı koşullarda ve aynı süre içerisinde birçok insanın yiyebileceğinden daha fazla yemek tüketmek tıkınırcasına yeme bozukluğudur. Yemek yemekle ilgili kontrolünü kaybeden ve kendini denetleyemeyen insanlara tıkınırcasına yeme bozukluğu tanısı koyulabilir. Kesin tanı koyulabilmesi için üç ay süresince, haftada en az bir defa bu davranışın tekrar etmesi gerekmektedir.
Her insanın yeme davranışları veya beslenme alışkanlıkları zaman içerisinde değişiklik gösterebilmektedir. Bu yüzden beslenme düzenimizde meydana gelen her farklılığı yeme bozukluğu olarak değerlendirmemeliyiz. Buna karşın yeme davranışlarımızdaki bozuklukların hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan sağlığımızı tehdit edeceğini de unutmamak gerekir. Yeme bozukluğu belirtilerini tanırsak, erkenden fark edip önlem alabiliriz. Yeme bozukluğu belirtilerini sıralamamız gerekirse:
Yeme bozukluğu vakalarında ilk olarak kişinin fiziksel sağlık durumunu düzeltmek amaçlanır. Yeme bozukluğundan kaynaklanan organ hasarlarını kontrol altına almak birinci önceliktir. Fakat psikiyatrik temelli yeme bozukluklarına dair vakalarda hastalar, hasta olduklarını reddetme eğilimine girerler. Bu yüzden fiziksel tedavi sürecine karşı direnç gösterirler. Yeme bozukluğu tedavisinde deneyimli bir psikiyatri hekimine ihtiyaç duyulur.
Yemek bozukluklarından kaynaklı yetersiz beslenme durumlarında kırılgan kemikler, saç dökülmesi, kas erimesi gibi sorunlara yol açar. Bununla birlikte kadın hastalarda regl dönemini engelleyebilir ve güç kaybı yaşatabilir. İnsan bedeni yetersiz beslendiğinde enfeksiyon tehlikesine karşı savunmasız hale gelir. Sürekli kusma hali yemek borusunun ve dişlerin zarar görmesine yol açar. Anoreksiya nevroza bozukluğu ölümcül sonuçlar bile doğurabilmektedir. Aşırı miktarda yemek tüketen kilolu bireyler yüksek tansiyon, diyabet ve eklem ağrısı gibi şikayetler yaşayabilir. Çoğu yeme bozukluğu vakasına depresyon da eşlik etmektedir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Beslenme ve Diyet birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Diğer Beslenme ve Diyet KonularıÖzel Adana Ortadoğu Hastanesi Beslenme ve Diyet Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Adres
Ziyapaşa Mah. 67055 Sokak No: 1 Seyhan / ADANA
Poliklinik Saatleri
Hafta İçi: 09:00 - 17:30
Güçlü hekim kadrosu ve üst düzey teknoloji ile donatılmış Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde sağlığınıza kavuşup yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Sağlıklı yarınlar için Özel Adana Ortadoğu Hastanesi!
içeriği görüntüleNot: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz
