Gebelik öncesi, gebelik ve laktasyon döneminde beslenmenin, anne ve bebek sağlığı üzerinde önemli etkileri vardır. Hamile kalmayı planlayan kadınların, gebelikten önce sağlıklı beslenerek, vücutlarını bu döneme hazırlamaları gerekir. Gebelik ve emzirme dönemi de anne ve bebek sağlığı için en önemli süreçlerden olduğu için bu dönemde de annenin beslenmesi ve sağlığını koruması büyük öneme sahiptir.
Gebelik planlayan kadınların, hamilelik dönemi başlamadan 3 ay önce beslenmesine dikkat etmeye başlayarak, vücutlarını bu döneme hazırlamaları gerekir. Gebelik öncesi fazla kilolardan kurtulmak, ancak vücudu zayıf düşürebilecek zorlu diyetler yapmamak gerekir.
Gebelikten önceki 3 aylık dönemde sağlıklı ve dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir. Bu dönemde süt ve süt ürünleri, yoğurt, peynir, kefir gibi besinlerle kalsiyum depolamak, annenin kemik sağlığı açısından gereklidir.
Hamilelik öncesinde de 3 ana öğüne 2 de ara öğün eklenmeli ve sağlıklı besinlerin alımı arttırılmalıdır.
Bebeğin merkezi sinir sistemi gelişiminde önemli rol oynayan folik asit, hekimin tavsiyesine uygun olarak alınmaya başlanmalıdır. Yine hekim tavsiyesiyle vitamin ve demir takviyesi de alınabilir. Bebeğin beyin gelişiminde yeri olan Omega-3 için balık ve ceviz tüketimini arttırmalıdır. Et, tavuk, yumurta, kuru baklagiller gibi protein açısından zengin besinlerle vücudun protein gereksinimi karşılanmalıdır. Ayrıca bol su içilmelidir. Alkol ve sigara tamamen bırakılmalı, çay ve kahve gibi içecekler azaltılmalıdır.
Gebelik döneminde bebek besin ihtiyacını doğrudan annenin beslenmesinden karşılar. Bu nedenle anne adaylarının, gebelik döneminde sağlıklı ve dengeli beslenmesi şarttır. Beslenme sürecinde anne adayının enerji ve besin ihtiyacı, vücut ağırlığı gibi faktörler göz önüne alınmalıdır. Karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral ihtiyaçları karşılanırken kalori ayarlamasına da dikkat edilmelidir. Anne adayı, kalori yani enerji ihtiyacını alırken bebeğini de düşünerek fazladan kalori almalıdır. Özellikle ilk 3 ayda vücudun enerji ihtiyacı artar ve anne adayının kalori artışına gitmeleri gerekir. İkinci 3 ayda da en fazla 300-350 kalori artışı olacak şekilde gıda takviyesi önerilir. Üçüncü 3 ayda ise bebeğin de büyümesiyle kalori artışı 500 seviyelerine çıkabilir. Alınan kalorinin karbonhidrat, protein, yağ, kalsiyum, vitaminler ve mineraller içermesine özen gösterilmelidir.
Karbonhidrat, protein, yağ dengesi sağlanarak kişiye özel hazırlanan beslenme desteği, D ve B vitamini gibi çeşitli vitaminler ile demir, sodyum, iyot gibi çeşitli minerallerle desteklenmelidir. Bu dönemde sigara ve alkolden mutlaka uzak durulmalı, bol bol sıvı tüketilmelidir.
Hamilelik döneminin ilk aylarında, anne adayının beslenme biçimi, bebeğin sağlıklı gelişimi açısından büyük önem arz eder. Bu evrede anne adayının demir, kalsiyum ve özellikle de folik asit benzeri besin değerlerini yeterli seviyede almak zorundadır.
Folik asit özellikle nöral tüp defektlerini önlemek açısından son derece faydalıdır. Kalsiyum ve demir gibi besinler ise hem doku gelişimine hem de kemik gelişimine katkıda bulunur.
Bununla birlikte hamilelik döneminin ilk aylarında, anne adayının yaşadığı mide bulantısı ve kusma şikayetlerinden ötürü küçük ama sık şekilde öğünler planlanmalıdır.
Dengeli bir beslenme programı ile birlikte hamileliğin ilk dönemlerinde anne adayı, yeterli miktarda su tüketmeye özen göstermelidir.
Gebelik döneminde anne adayları hem genel sağlık durumlarına hem de beslenmelerine ekstra dikkat göstermek durumundadır. Beslenme alışkanlıklarının bu dönemde en doğru şekilde geliştirilmesi hem annenin hem de bebeğin sağlığı açısından büyük önem arz eder.
Hamileliğin son haftalarında anne adayı ve bebeğin bu son aşamadaki gereksinimlerine göre, doğru şekilde planlanmalıdır. Bu aşamada bebeğin doğum öncesi gelişimi büyük bir hızla devam eder. Bu aşamada anne adayının besin ve enerji gereksinimi de önceki dönemlere göre daha da artmaktadır.
Bu aşamada yeterli düzeyde demir, kalsiyum, protein ve diğer temel besin değerlerini barındıran, dengeli bir beslenme programı takip edilmelidir. Bebeğin gelişimini sağlıklı şekilde sürdürmesi için bu dengeli beslenme rutini olmazsa olmaz bir ihtiyaçtır.
Bunun yanı sıra hamileliğin son haftalarına girildiğinde anne adayı yeterince su tüketmeli ve lifli gıdalarla beslenmelidir. Bunlar anne adayının sindirim sisteminin düzgün şekilde çalışmasına katkı sağlar. Bu sayede doğum öncesinde olası bir kabızlık sorununun da önüne geçilmiş olur.
Bunların yanı sıra gebelik döneminin son haftalarında sık fakat küçük öğünler tüketmek, anne adayının hazımsızlık ve mide bulantısı benzeri şikayetlerinin azalmasını sağlar. Anne adaylarının beslenme programı, fiziksel durum ve doktorun tavsiyeleri dikkate alınarak oluşturulur.
Hamilelik döneminde doğru beslenmek, bebeğin gelişimini sağlıklı biçimde sürdürmesini sağlar. Doğumun ardından anne ve bebeğin sağlığının korunabilmesi için de sağlıklı beslenmek gerekir. Anne adaylarının beslenme alışkanlıkları; hem bebeğin beyin fonksiyonlarının hem organlarının gelişimi için hem de genel sağlık durumu için büyük önem taşır. Bilhassa gebelik esnasında yeterli düzeyde demir, protein, folik asit ve kalsiyum alınması bebeğin sağlıklı şekilde büyüyüp gelişmesi üzerinde doğrudan etkilidir.
Doğru ve dengeli bir beslenme rutini annenin enerji düzeyini arttırır. Yaşanabilecek komplikasyonlara dair risk düzeyini azaltır ve bebeğin doğum sonrası sağlık durumunu olumlu yönde etkiler.
Bu yüzden gebelik döneminde beslenmeye özen göstermek hem hamilelik sürecinin hem de doğumun önemli bir parçasıdır.
Beslenme uzmanları, anne adayının beslenme programını kişisel gereksinim ve sağlık durumunu dikkate alarak hazırlar. Süreci de takip altında tutar.
Laktasyon (emzirme) döneminde beslenme de gebelik dönemindeki beslenme kadar özen gösterilmesi gereken bir süreçtir. Bebekler için en sağlıklı gelişim yolu olan emzirme, biyolojik ve psikolojik etkiler içerir. Doğumun ardından annelerin bir an önce eski kilolarına dönebilmek için beslenme alışkanlıklarını bozdukları görülür ancak emzirme döneminde besin gereksinimleri hamilelik döneminden daha fazladır. Anne sütünün protein, enerji, mineral ve vitamin bakımından zengin olması için bu dönemde beslenme desteğinin sürdürülmesi gerekir. Ayrıca anne sütü üretimi için yeterli sıvı tüketmelidir. Bol suyun yanı sıra taze sıkılmış meyve suları ve süt içilmelidir ancak çay, kahve ve asitli içeceklerin tüketilmemesi önerilir. Emzirme döneminde de sigara ve alkolden mutlaka uzak durulmalıdır.
Hamilelik sürecindeki kadınların sağlaması gereken en önemli besin maddeleri kalsiyum, folik asit, protein ve demirdir. Bu besinleri içeren gıdalar dengeli şekilde tüketilmelidir. Bebeğin sağlıklı şekilde gelişimini sürdürmesi için bu besinlerin karşılanması önemlidir.
Bu yüzden taze meyve ve sebzeler, yağsız proteinler, tam tahıllı gıdalar ve sağlıklı yağlar içeren bir beslenme programı tercih edilmelidir. Ancak anne adayının nasıl besleneceğine kendi başına değil doktor ve diyetisyene danışarak karar vermesi gerekir.
Hamilelik sürecinde az pişmiş veya çiğ et ürünlerinden uzak durmak gerekir. Bununla birlikte pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, hamur işleri veya çiğ yumurta gibi besinler anne adayı için zararlı olabilmektedir.
Bunlara ek olarak alkollü içecekler, kafein, işlem görmüş et ürünleri de kaçınılması gereken gıdalar arasındadır. Bu ve benzeri gıdalar gebelikte annenin ve bebeğin sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek potansiyel riskler taşır.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Beslenme ve Diyet birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Diğer Beslenme ve Diyet KonularıÖzel Adana Ortadoğu Hastanesi Beslenme ve Diyet Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.