Psikotik bozukluklar, bireylerin gerçekliği algılama şekillerinde meydana gelen bozulmaları tanımlayan bir terimdir. Bu rahatsızlıklar arasında en bilinen ve en ciddi örneklerden biri şizofrenidir. Psikotik bozukluklar, bireyin gerçeklik algısını kaybetmesine yol açabilir; bu da önemli ruhsal sorunların ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.
Psikoz, bir bireyin gerçeklikten kopma halini ifade eder. Bu genellikle, yanıltıcı inançlar veya gerçek dışı algılar şeklinde kendini ifade eder. Psikotik bozukluk yaşayan kişiler, başkalarının göremediği şeyleri görme, gerçek dışı sesler duyma ya da yanıltıcı inançlar taşıma gibi korkutucu deneyimler yaşayabilir. Bu tür durumlar, bireylerin kendilerine veya etraflarındaki insanlara zarar verme olasılığını yükseltebilir. Psikoz, farklı ruhsal bozuklukların etkisiyle ortaya çıkabilir; bunlar arasında yoğun kaygı, uyku sorunları, madde bağımlılığı, şizofreni ve bipolar bozukluk bulunmaktadır.
Psikotik bozukluk kişinin gerçeklikle ilişkisinin farklılaştığı psikolojik rahatsızlıkları belirlemek için kullanılan genel bir görüştür. Başta şizofreni olmak üzere çok sayıda hastalık psikotik olarak tanımlanır. Psikotik bozukluklar kişinin gerçeği algılamasına engel olurlar. Bu durum ciddi ruhsal sorunların meydana gelmesi için zemin hazırlar. Herkesçe bilinen şizofreni hastalığı bu kategorinin en önemli rahatsızlıklarından biridir. Özel Ortadoğu Hastanesi Psikiyatri branşında psikotik bozuklukların tanı ve tedavisi gerçekleştirilmektedir. “Psikotik bozukluk çeşitleri, psikotik bozukluk belirtileri, psikotik bozukluk tedavileri” gibi konuların merak edildiği bu günlerde Özel Ortadoğu Hastanesi, konu ile ilgili bütün soruları sizler için yanıtladı.
Psikotik bozukluklar kişinin gerçek dünyada olup bitenlerle, gerçeklikle bağını giderek kaybetmesi anlamına gelir. Bu durum önemli zihinsel sağlık sorunlarının habercisidir. Psikoz durumunda yaşananlar, kişinin gördüğü halüsinasyon ve sanrılar şeklinde kendisini gösterir. Psikoz halindeki kişiler başka insanların göremediği şeyleri görüp gerçek olmayan sesler duyarlar. Veya gerçekte olmayan şeylere inanabilirler. Bu ürkütücü tecrübeler kişinin kendisini veya diğer insanları zor durumlara sokmasına yol açabilir. Madde kullanımı, uyku problemleri, yoğun seviyelerde kaygı, bipolar bozukluk veya şizofreni gibi psikiyatrik durumlar psikoz hallerine neden olabilir. Bu tür ruhsal rahatsızlıkların tedavisi mümkündür. Hastanın iyileşme sürecine girebilmesi için antipsikotik ilaçlar, kişiye özel tedaviler, sosyal destek ve terapi gibi uygulamalara gerek duyulur.
Ruhsal sorunlarının farkında olmayan bireyler tedavi olmak da istemezler. İçinde bulundukları durumu çoğu zaman kabullenmekten kaçınırlar. Kabullenseler bile sorunun kaynağını başkalarında ararlar. Bu tür hastalıklar çoğunlukla ataklar şeklinde kendisini gösterir ve birden fazla türde karşımıza çıkarlar. Psikotik bozuklukları sıralamamız gerekirse:
En yaygın görülen psikotik bozukluk şizofrenidir. Sürekli kaygı halinde olan kişiler bir süre sonra etrafına karşı farklılaşarak bir yabancı gibi davranmaya başlarlar. Çoğu hasta saatler boyunca tek bir odak noktasına kilitlenip kalabilir. Günümüzde şizofreni rahatsızlığının kesin tedavisi mevcut değildir. Ancak alternatif tedavi yöntemleri ve terapiler sayesinde hastalığın ilerlemesi engellenebilir.
Psikotik bozukluklardan biri de davranış bozuklukları ve dengede olmayan ruh halidir. Kişi herhangi bir neden yokken dahi üzülebilir veya üzgünken aniden mutlu ve enerjik bir ruh haline geçebilir.
Bu vakalarda hasta gördüğü bütün halüsinasyonları ve sanrıları gerçek kabul eder. Etrafındaki kişilerin de onları gördüğünü sanır. Bu durumun altındaki temel neden de anlayıştaki yetersizliktir.
Psikotik bozukluklar ani şekilde birden bire başlarlar. Bu ruhsal problem, ataklar şeklinde kendisini gösterir. Psikotik bozuklukların belirtilerini sıralamamız gerekirse:
Psikotik bir bozukluğun kesin tanısı ancak bir psikiyatri uzmanı tarafından konulabilir. İlk olarak kişinin psikiyatrik ve tıbbi öyküsünün dinlenmesi gerekir. İlaç ve uyuşturucu madde kullanıp kullanmadığı, kişinin genel ruh hali, sanrı veya halüsinasyon görüp görmediği uzman hekim tarafından incelenir. Ardından fiziki muayeneye tabi tutulur. Bu noktada kişinin bedenen bir rahatsızlığı olup olmadığı, madde kullanıp kullanmadığı gibi durumlar araştırılır. Gerekli görüldüğünde kan testlerine ve beyin görüntüleme metotlarına başvurulur.
İlk psikoz atağının gerçekleşmesinin sonrasında vakit kaybetmeden kişinin profesyonel yardım alması ve tedavi sürecine başlaması gerekir. Zamanında başlanan tedavi kişinin ilişkilerini ve günlük yaşamda karşılaşması muhtemel olumsuzlukları engellemeye yardımcı olabilir. Bunun dışında tedaviye erken başlanması, psikotik bozuklukların neden olabileceği pek çok sorunun en aza indirilmesini sağlar. Psikiyatri uzmanının tedavide hangi metodu takip edeceği kişinin özel durumları gözetilerek belirlenir. Semptomların en aza indirilmesi için antipsikotik ilaçların hap, sıvı veya enjeksiyon şeklinde kullanılması gerekebilir. Tedavi sürecinde kişinin uyuşturucu maddelerden ve alkolden kaçınması gerekir.
Hastanın kendisine veya etrafındaki diğer insanlara zarar verme ihtimali varsa ve davranışlarını kontrol etmek konusunda güçlük yaşıyorsa tedaviye hastanede devam edilmesi gerekebilir. Psikoz halinde uygulanan tedavi metotlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Psikotik bozukluk yaşayan kişiler kendilerini rahat bırakmaz ve etrafındaki diğer insanlara zarar verme eğiliminde olabilirler. Bu tür durumlarda hastaları ani şekilde sakinleştirmek gerekebilir. Ani yatıştırma durumlarında sıvı ilaçlar ve enjeksiyon yöntemi kullanılır.
Antipsikoz şeklinde de isimlendirilen ilaçlar hastalığın neden olduğu semptomların geçmesini sağlar ve kişiyi kontrol altında tutmamıza imkan sağlarlar. Bu ilaçlar, sanrı ve halüsinasyon görme durumlarını en aza indirirler. Kişinin zihnini daha açık hale getirmekte olan bu ilaçlar rahatsızlığın yol açtığı semptomlara göre kullanılır.
Hastanın düzenli biçimde danışmanı ile iletişim halinde olması gerekir. Bu hastanın düşünce yapısını ve hareketlerini değiştirme sürecini olumlu yönde etkilemektedir. Bu tür yaklaşımlar hastalar üzerinde kalıcı değişimler sağlar. Hastaların süreçlerini daha iyi yönetmelerine yardımcı olur. Bu yöntem ilaç tedavilerinin yeterince sonuç sağlamadığı durumlarda çok sayıda psikoz belirtisine karşı etkili olduğu saptanmıştır.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Psikiyatri birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Diğer Psikiyatri HastalıklarıÖzel Adana Ortadoğu Hastanesi Psikiyatri Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.