MS, merkezi sinir sisteminde beyin ve omuriliği çevreleyen miyelin kılıfının bozulmasıyla meydana gelen bir hastalıktır ve bu durum, vücudun çeşitli bölümleri arasındaki iletişimi olumsuz yönde etkiler. Bu hastalık, kol ve bacak hareketleri, görme, duyular ve denge sorunlarıyla kendini gösterir. MS, ataklar halinde seyreder ve uygun tedavi ile düzenli takip sayesinde kontrol altına alınabilir. Bu hastalık genellikle 20 ila 40 yaş aralığındaki kişilerde görülmektedir. Özel Ortadoğu Hastanesi multipl skleroz (MS) hastalığına dair tüm merak edilenleri anlattı.
MS hastalığı, beyin ve omurilikte, vücudun çeşitli yerlerine mesajları taşıyan sinir tellerinin etrafında bulunan koruyucu kılıfta (miyelin kılıfı) fiziksel tahribat sonucu ortaya çıkan hastalıktır. Hasar gören yerlerde sertleşmiş dokular oluşur ve bu alana da plak denilir. Sinir sistemi içerisinde çok sayıda yerde meydana gelen bu plaklar nedeniyle mesajların iletimi engellenir. Yani MS hastalarında beynin veya omuriliğin kontrol ettiği herhangi bir fonksiyonda tam veya yarım kayıp söz konusudur.
MS hastalığı, erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülmektedir. Bu hastalıkta gelişebilecek reaksiyonları önceden tahmin etmek mümkün değildir. Hastalığı tipi ve şiddeti ise hastaya göre değişebilmektedir.
MS hastalığının neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemektedir. Yapılan araştırmalarda kesin bir sonuç alınamamıştır. Bazı araştırmacılar hastalığa, çocukluk veya gençlikte vücuduna giren, 10-15 yıl hiçbir belirti göstermeden vücutta kalan ve bilinmeyen bir nedenle ortaya çıkan bir virüsün neden olduğunu iddia etmiştir.
Başka bir grup araştırmacı ise hastalığın oto-immün (bağışıklık sisteminden kaynaklanan) bir hastalık olduğunu ileri sürmektedir. Buna göre, bağışıklık sistemi vücuda giren virüslerle mücadele etmesi gerekirken, MS’li hastalarda bilinmeyen bir nedenle merkezi sinir sistemindeki sinirler miyelin kılıfa saldırarak tahrip oluşturur.
Hastalıkta bu teorilerin hepsinin birarada gerçekleşmesi de etkili olabilir. Yani hastalığa genetik olarak yatkın kişilerde, bilinmeyen bir virüsün bağışıklık sistemini olumsuz harekete geçirip, sinirlerin miyelin tabakasına saldırması neden olmaktadır.
MS hastalığının nedenleri kişiden kişiye göre değişir. Ancak bütün hastalarda genetik faktörler etkilidir denilebilir. Hastalığın görülmesinde:
MS hastalığı daha çok sosyo-ekonomik düzeyi yüksek toplumlarda, kentlerde görülmektedir. Bunda da cıvaya ve organik çözücülere maruz kalma, radyasyon ve böcek ilaçlarını etkilidir.
Kuzey Afrika ve Kafkas kökenlilerde hastalık görülebilir. Kısmen siyah ve sarı ırktakilerde koruyuculuk beyaz ırka oranla daha fazladır. Ayrıca Ekvator bölgesinde düşük, Amerika ve Kanada’nın kuzeyi ile Kuzey Avrupa’da yüksek oranda görülmektedir.
Geçmiş ‘varisella zoster’ veya ‘herpes’ virüslerine maruz kalmış kişilerde daha çok görülür.
Çevresel tetikleyicilerden etkilenen genetik faktörler hastalıkta etkindir.
Anne veya babasında MS hastalığı bulunan çocuklarda hastalığın görülme sıklığı diğer çocuklara oranla 8-10 kat daha fazladır. Ancak hastalığın oluşmasında genler tek faktör değildir. Bütün bunlarla birlikte;
MS hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Ancak genel olarak;
MS hastalığının etkileri, görülme yaşı kişiden kişiye göre değişmektedir. Hastalık ne kadar erken başlarsa seyri de o kadar sert olmaktadır. Tedavi kişiye özel olmalı ve erken dönemde başlamalıdır. MS atağı geçiren hasta ömründe başka atak geçirmeyebileceği gibi değişik sıklıklarda ataklar da geçirebilir. Vakit geçirmeden hastalığın tedavisine başlamak gerekir. Erken dönemdeki MS tedavisi hastalığın bırakacağı hasarları engeller.
Hastalığın tedavisinde koruyucu tedaviler (aşı) etkilidir. Ataklar hissedilir hissetmeden bir doktora görünmeli, beyin ve omurilik MR’ları çekilmelidir. Beyin omurilik sıvısından alınan örnekler teste tabi tutulmalı, fizyolojik test sonuçlarıyla birlikte bu sonuçlar değerlendirilerek tedavide uygulanacak yöntemler belirlenmeli.
Beyinde görülen plakların sayısı MS hastalığının seyrini ve derecesini gösterir.
MS hastalığının tam tedavisi yoktur ancak ataklarını ve olağan atakların etkilerini azaltacak tedaviler mevcuttur. Koruyucu tedavilerle %30-40 oranında başarı sağlanır. Ayrıca bu tedaviler hastanın engelli kalma riskini de ortadan kaldırmaktadır.
Tedavide, tek atak geçiren hastalarda bağışıklık sistemini baskılayan korucu tedavilerden kaçınmak gerekir.
MS hastalarının hamile kalmasında bir engel yoktur. Hastalar çocuklarını sağlıklı bir şekilde dünyaya getirip büyütebilirler. Hastalığın doğum ve doğurganlığa engel değildir. Hatta bazen hamilelik bazen atakları yatıştırmaktadır. Hastalık ağır seyrederse ağır işlerden kaçınmaları gerekir.
MS hastalığı ölümcül bir hastalık değildir. Hastaların ömrü, toplumun ortalama ömrüne yakındır.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Nöroloji birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Diğer Nöroloji HastalıklarıÖzel Adana Ortadoğu Hastanesi Nöroloji Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.