Farklı sebeplerden dolayı kalp organının işlevlerini yerine getirememesi ve vücuda yeterince kan pompalayamaması durumuna kalp yetmezliği adı verilir. Kalp yetmezliği, çok sayıda olumsuz tabloya neden olur. İnsan vücudunun temel görevlerini dahi yerine getirememesine sebep olur. Kalp yetmezliği sorunu tedavi edilmezse, kişinin yaşamını tehdit edecek seviyelere kadar ulaşmaktadır. Kimi zaman kronik, kimi zaman da akut şekilde gerçekleşen kalp yetmezliği vakalarında, kalbin bir kısmı veya tamamı etkilenebilmektedir. Kalp yetmezliği tedavisinde, hastalığın hangi düzeyde olduğuna bakılarak ilaç tedavileri veya çeşitli cerrahi operasyonlara karar verilebilir. Tedavinin temel amacı hastanın vücudundaki kan dolaşımının yeniden sağlıklı şekilde sürdürülmesidir.
Sağlıklı bir kalbin temel işlevi, vücudun bütün kısımlarına yeterince kan ve oksijen pompalamaktır. Ancak kişide kalp yetmezliği sorunu varsa, yeteri miktarda kanın pompalanması mümkün değildir. Kalp organı, bu yetersizliği tolere edebilmek için genişleme ve büyüme eğilimi gösterir. Bu duruma tıp literatüründe kalp büyümesi adı verilir. Yine benzer şekilde kalp, mevcut yetersizliğini giderebilmek için normal ritimden daha hızlı şekilde kasılıp gevşeyerek açığını kapatmaya çalışabilir. Tüm bunların neticesinde damarlarda daralmalar meydana gelir. Bu daralmalar, vücudun önemli doku ve organlarına yeterince kanın ulaşabilmesini önler. Yani kalbin çalışmasında ortaya çıkan bir bozukluk, çok sayıda başka doku ve organda ciddi hasarlara neden olur. Kalp yetmezliğinin meydana gelmesinde pek çok faktör etkili olmaktadır. Kimi zaman bu faktörlerden biri, kimi zamansa bir kaçı hastalığın gelişmesine sebep olabilir. Kalp yetmezliğinin altında ne kadar çok faktör yatıyorsa, hastalığın ciddiyeti de o kadar fazladır. Hastalık tespit edilir edilmez tedavi planlanmalı ve hastanın yaşayabileceği muhtemel komplikasyonlar engellenmelidir. Kalp yetmezliğinin tedavisi devam ederken bir yandan da hastanın yaşam kalitesini arttırmaya yönelik bazı tedbirler alınır.
Kalp yetmezliği belirtileri pek çok hastada benzer şekillerde ortaya çıkar. Ancak bu belirtilerin şiddeti, hastalığın seviyesine göre artmaktadır. Bütün vakalar incelendiğinde en yaygın şekilde karşımıza çıkan kalp yetmezliği belirtileri;
Kalp Yetmezliği, kişinin kalbinin farklı sebeplerden dolayı zarar görüp zayıfladığı vakalarda ortaya çıkar. Örneğin kalbin kan pompalama odacıklarının sertleşmesi, kalp yetmezliğine sebep olabilir. Bununla birlikte kalp kasında yaşanan bir hasar veya kasın zayıflaması da kalp yetmezliği nedenleri arasındadır. Bir diğer önemli etken de genetik faktörlerdir. Kişinin ailesinde bir kalp yetmezliği öyküsü varsa, diğer insanlara göre bu hastalığa yakalanma ihtimali son derece yüksektir. Kalp yetmezliği durumuna sebep olabilecek diğer faktörleri sıralamamız gerekirse:
Kalp yetmezliği rahatsızlığı, kimi zaman kalbin iki tarafında birden, kimi zamansa tek tarafında meydana gelebilir. Pek çok vakada ilk olarak kalbin sol tarafı rahatsızlıktan etkilenmektedir. Bunu takiben sağ taraf da hastalığın etkisi altına girebilir ve kişi çift taraflı kalp yetmezliği sorunu ile karşı karşıya kalabilir. Konjestif kalp yetmezliği durumunda kanın kalbe girişleri ve çıkışları önemli ölçüde yavaşlar. Bunun neticesinde de hastanın vücudunun, bazı bölgelerinde kan birikmesi durumu ortaya çıkar. Akciğerlerde, ayak bileklerinde, bacaklarda oluşan şişlikler şeklinde kendini gösteren bu durum, nefes darlığı başta olmak üzere pek çok şikayete sebep olur. Tüm bunların yanı sıra tıp literatüründe kalp yetmezliği, akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır?
Karşılaştığımız vakaların önemli bir çoğunluğu kronik kalp yetmezliği sınıfına dahildir. Kişinin yaşadığı semptomlar ve şikayetler süreklilik arz eder ve zamana bağlı olarak herhangi bir iyileşme göstermez.
Hastalığa dair belirtilerin aniden gelişmesi ve hızla ortadan kaybolması durumu, akut kalp yetmezliği vakalarında söz konusudur. Özellikle kalp krizi geçiren hastalar, krizin hemen sonrasında akut kalp yetmezliği yaşarlar. Akut kalp yetmezliği vakalarının önemli bir çoğunluğu da, kalp kapakçıklarındaki sorunlardan kaynaklanır.
Yukarıda sıraladığımız belirtilerle birlikte sağlık kuruluşlarına başvuran hastalar, tıbbi öyküsünün dinlenmesinin ardından detaylı bir fiziksel muayeneden geçirilirler. Doktor bu aşamada kalbin fonksiyonlarının ne şekilde çalıştığını tespit edebilmek için bazı testlere başvurur. Bu bağlamda ekokardiyografi, ses dalgaları ile kalbin detaylı şekilde görüntülenmesini sağladığı için doktorlar tarafından en sık tercih edilen tetkiklerden biridir. Ekokardiyografi sayesinde kalpteki muhtemel hasarlar ve yapısal bozukluklar teşhis edilebilir. Hastanın yaşadığı semptomların kaynağında yatan esas nedene ilişkin tanı konulabilir. Fiziksel muayene sırasında kişinin vücudunda meydana gelen ödemin incelenmesi, kalbin atış hızının ve ritminin dinlenmesi veya boyun damarlarında meydana gelen şişkinliklerin analiz edilmesi gibi hastalığın teşhisine katkı sağlayacak çok sayıda veri elde edilmesi mümkündür. Kalp yetmezliği semptomları, başka akciğer ve kalp hastalıkları ile karıştırılabileceği için, tetkikler detaylı ve derinlemesine uygulanmalıdır.
Eğer bir insana kalp yetmezliği teşhisi konulmuşsa, ilk olarak mevcut sağlık durumunun korunması ve hastalığın ilerlemesinin önüne geçilmesi için bazı adımlar atılır. Bu sayede hastanın gündelik yaşantısına sekte vuran komplikasyonlar azaltılır. Tedavide genellikle ilaç uygulamalarına veya bazı cerrahi girişimlere yer verilir. Kalp yetmezliği rahatsızlığına sebep olan ya da bu rahatsızlığın şiddet seviyesinin artmasına neden olan ritim bozukluğu, diyabet hastalığı, yüksek tansiyon veya koroner arter hastalığı gibi rahatsızlıkların giderilmesi için, ilaç tedavilerine ek olarak bazı beslenme programları ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Kullanılan ilaçlar, kalbin işlevlerini daha iyi şekilde yerine getirmesine katkı sağlar. Ödem ve nefes darlığı gibi şikayetlerin hafifletilmesinde yardımcı olur. Bazı durumlarda doktor, birkaç ilacın kombine şekilde kullanılmasını gerekli görebilir.
Kalp yetmezliğinde ilaç tedavilerinin yanı sıra, en önemli araçlardan biri de cerrahi girişimlerdir. Kalp kapakçığının değişmesi veya onarılmasına ilişkin girişimler, kalp pili, koroner bypas, stent ve balon uygulamaları veya kalp nakli, tedavide kullanılan cerrahi girişimlerdir. Tüm bu operasyonlar, temel olarak hastanın kalbindeki yapısal bozuklukların ve sertliklerin giderilmesini hedefler. Bununla birlikte hastalığı daha da kötüye götürecek faktörleri ortadan kaldırırlar.
Unutmamak gerekir ki kalp yetmezliği rahatsızlığı, insan hayatını tehdit eden ciddi bir sağlık sorunudur. Ancak erken tanı konulan ve doktorunun bütün önerilerine harfiyen uyan hastalar için risk faktörleri, minimum seviyeye iner. Hastaların günlük yaşamları kolaylaşır. Hastalık teşhis edildikten sonra kişinin doktor tavsiyelerine uyması ve yaşamlarını daha dikkatli şekilde sürdürmeleri gerekir. Eğer kalp yetmezliğine ilişkin belirtiler gösteriyorsanız, siz de geç kalmadan tam teşekküllü tecrübeli bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Kardiyoloji Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.