koruyucu-saglik-ve-sagligin-gelistirilmesine-yonelik-etkinlikler
Yanlış beslenme alışkanlıkları insan sağlığını bozup yaşamı tehdit ediyor. Fast food tüketimi, şekerli içecekler, işlenmiş gıdalar, tuz fazlalığı, düşük lif içeriği, aşırı yağ tüketimi, dengesiz diyet, atıştırmalıklar, kafein ve alkol alımı gibi faktörleri içeren yanlış beslenme; insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Hatalı beslenme kültürü; kalp-damardan kilo problemleri ve besin eksikliklerine, diyabetten kansere kadar çeşitli hastalıklara yol açıyor. Bu bağlamda tüketilen besinlerin niteliği daha da önemli hale geliyor.
Vücut sağlığını koruyup yaşam kalitesini yükseltmenin en temel koşullarının başında dengeli ve yeterli beslenme geliyor. Bunun için doğru bir beslenme planı oluşturmak gerekiyor. Farklı gıda gruplarından sağlıklı bir beslenme diyeti oluşturulabilir. Bu listede meyve, sebze, tam tahıllar, protein kaynakları ve sağlıklı yağlar gibi zengin besinler yer alabilir. Uzmanlar, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için beslenme alışkanlıklarına yönelik şu önerilerde bulunuyor:
Akdeniz diyeti sağlığa tartışmasız yararlar sunuyor. Akdeniz diyeti taze sebze ve meyveler ile zeytinyağı ağırlıklıdır. Bu diyette kırmızı et veya işlenmiş et ürünleri yer almaz. Bitkisel ürünlerde kullanılan tarım ilaçları da tehlikelidir. Dolayısıyla tarladan mutfağa her aşamada zehirli kimyasallar içermeyen organik gıdalar tercih edilmelidir.
Meyve, sebze, kepekli tahıllar gibi lifli gıdalar sindirim sağlığına katkıda bulunur ve tokluk hissi sağlar. Bol miktarda sıvı ve lif içeren sebze ve meyvelerin antioksidan özellikleri yüksektir. Ancak hayvansal gıdalarda su daha az bulunur. Lif hiç yer almaz. Yüksek oranda doymuş yağ, kolesterol, fazla kalori barındırır. Antioksidan potansiyelleri zayıftır. Hayvanlardaki doymuş yağ, kolesterol ve toksinleri insanlara transfer ederek bazı rahatsızlıklara zemin hazırlayabilir.
“Basit karbonhidratlar” diye tanımlanan sofra şekeri, mısır şurubu, bal, pekmez, reçel, marmelat, soda, kurutulmuş meyve, meyve suyu gibi gıdalardan kaçınmalıdır. Benzer şekilde “şeker kategorisinde” değerlendirilen beyaz undan üretilen ekmek, pasta, makarna, bisküvi gibi gıdalar fazla kilolara sebep olur. Sağlıklı bir hayat için ihtiyaç olan “kompleks karbonhidrat” içerikli sebze, meyve, tam tahıllar ile kuru baklagiller daha doğru bir seçenek olabilir.
Doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek bir diyetlerden çekinmek gerekir. Çünkü doymuş yağlar bağışıklık sistemi ve damar sistemini bozuyor. Aynı zamanda obezite, diyabet, kanser, kalp damar gibi pek çok sağlık problemlerine yol açıyor. Bu yüzden işlenmemiş kaliteli doğal yağlara yönelmelidir. Sağlıklı yağ kaynakları olarak kuruyemişler, sıkım zeytinyağı, ayçekirdeği, kabak çekirdeği, avokado, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve tam tahıllara ideal alternatiflerdir.
Su kaynakları kimyasal gübreler, tarım ilaçları, petrokimyasallar, evsel ve endüstriyel atıklarla her geçen gün daha fazla kirleniyor. Dolayısıyla sağlıklı su kaynaklarına erişim de gittikçe güçleşiyor. Vücudun hidrasyon seviyesini korumak için günde en az 8-10 bardak su içilmesi lazım. Bu yapılmadığında bir takım sağlık sorunları kaçınılmaz hale geliyor. Peki nedir bu sağlık sorunları? Vücutta toksinler toplanır. Metabolizma yavaş çalışır. Ağrı ve kilo artışı şikâyetleri çoğalır. Bu açıdan içinde birçok faydalı minerali barındıran yeterli ve kaliteli tüketimi ihmal edilmemelidir.
Toplumda genel olarak et, sebze, ekmek, tatlı ve meyve gibi besinlerin bir arada tüketiliyor. Bu doğru bir davranış değildir. Özellikle hamurlu gıdalar, makarna ve pirinç gibi gıdalar da hayvansal proteinlerle birlikte alınmamalıdır. Meyveler ve şeker içerikli ürünler tek başına tüketilmesi uygun olacaktır.
Aşırı tuz ve şekerin sağlık üzerinde olumsuz etkileri söz konusudur. Bu tür içeriği yüksek gıdaların sınırlandırılması şarttır. Bunun yerine baharatlar ve doğal tatlandırıcılar tercih edilebilir. Fazla tuz ve şeker alımı kalp damar hastalıkları, osteoporoz, mide kanseri, obezite, diyabet gibi hastalıklara neden olabilir. İnsanın günlük ihtiyacı olan tuz ve şeker tüketilen bitkisel besinlerde ve suda mevcuttur.